Genel
16.03.2022Tanımı, 3194 sayılı İmar Kanunu’nun 5. maddesi ile Mekânsal Planlar Yapım Yönetmeliği’nin 4/1-ı hükmünde yapılmıştır.. İmar Kanunu 5. maddesinde aynen; “ekonomik, sosyal politikalar ve çevre politikaları ile stratejilerini mekânla ilişkilendirerek fiziki gelişmeyi ve sektörel kararları yönlendiren, ülke bütününde ve gerekli görülen bölgelerde hazırlanan, raporu ile bütün olan plandır” denilmek suretiyle ülke genelinde yahut bölge özelinde hazırlanabileceği vurgulanmıştır.
İlgili yönetmelikte ise daha detaylı bir anlatım yapılarak; “ Ülke kalkınma politikaları ve bölgesel gelişme stratejilerini mekânsal düzeyde ilişkilendiren, bölge planlarının ekonomik ve sosyal potansiyel, hedef ve stratejileri ile ulaşım ilişkileri ve fiziksel eşiklerini de dikkate alarak değerlendiren, yer altı ve yer üstü kaynakların ekonomiye kazandırılmasına, doğal, tarihi ve kültürel değerlerin korunmasına ve geliştirilmesine, yerleşmeler, ulaşım sistemi ile kentsel, sosyal ve teknik altyapının yönlendirilmesine dair mekânsal stratejileri belirleyen, sektörlere ilişkin mekânsal politika ve stratejiler arasında ilişkiyi kuran, 1/250.000, 1/500.000 veya daha üst ölçek haritalar üzerinde şematik ve grafik dil kullanılarak hazırlanan, ülke bütününde ve gerekli görülen bölgelerde yapılabilen, sektörel ve tematik paftalar ve raporu ile bütün olan planı” ibarelerine yer verilmiştir.
Kanun ve yönetmelikteki tanımlara bakıldığında, mekânsal strateji planlarının ülke ve bölge planları olarak ikiye ayrıldığını ve 1/250.000, 1/500.000 yahut daha üst ölçeklerde hazırlanan planlar olduğunu söyleyebiliriz. Bu planlar hazırlanırken mevcut ise kalkınma planı ile bölge planlarının stratejileri göz önünde bulundurulur. Doğal, tarihi ve kültürel değerlerin korunması, afet zararlarının azaltılması ve tedbirlerin alınması, kaynakların sürdürülebilirliğinin sağlanması, kamu yararı ve ekonomik ile sosyal gelişme için gerekli her türlü adımın atılması için yol çizilmesi esastır.
Her ne kadar yönetmelikte açık hüküm bulunmasa da ülke ve bölge seviyesinde strateji belirleyen ve mekânsal planlama kademelerinin en tepesinde bulunan bu planları hazırlama yetkisinin önemi itibariyle Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından kullanması uygundur. Nitekim, yönetmeliğin ilgili maddeleri maddeleri (m.13, m.32, m.35 vd..) yorumlandığında, bunların Bakanlık tarafından hazırlanması gerektiği sonucuna ulaşılır.
